Праўладная актывістка Вольга Бондарава часта абгрунтоўвае свае ініцыятывы дзіўнымі або адкрыта скажонымі ўяўленнямі пра гісторыю нашай краіны. Нядаўна ў тэлеграм-канале жанчыны з’явіўся чарговы тэкст, у якім яна — мяркуючы з усяго, праз няведанне — паўстала супраць савецкіх ордэнаў Чырвонай Зоркі і Чырвонага Сцяга (пры тым што фармальна Бондарава займае пасаду ў праўладнай Камуністычнай партыі — і нават балатуецца ад яе ў дэпутаты Мінгарсавета). Таксама пад удар трапілі афіцыйныя гербы Віцебскай вобласці і Лепеля, а яшчэ сімволіка ДАІ. Тлумачым, што не так са сцверджаннямі адыёзнай актывісткі.
Бондарава супраць савецкіх баявых ордэнаў
Пад крытыку Бондаравай у ноч з 27 на 28 студзеня трапіла рэклама інтэрнэт-крамы «Старшы прапаршчык» індывідуальнага прадпрымальніка Андрэя Зубарава, якую даносчыца знайшла на сайце Onliner.by.
ІП зарэгістраваны ў Брэсце і ўжо 11 гадоў займаецца продажам армейскай экіпіроўкі і рыштунку, а таксама сімволікі і адметных знакаў — армейскіх шаўронаў, значкоў, пагонаў, зорак, эмблем, кукард і гэтак далей. Зразумела, у 2024 годзе ў асартыменце крамы няма нічога, што нават аддалена намякала б на гістарычную сімволіку Беларусі, якую ў 2020 годзе выкарыстоўвалі пратэстоўцы і якую ўлады пасля гэтага абвясцілі «экстрэмісцкай».
Вось тэкст Вольгі Бондаравай (арфаграфія, пунктуацыя і асаблівасці лексікі аўтаркі захаваныя):
«Кстати, об Онлайнере, который вовсю пиарится экстремистским „Зеркалом“.
На ресурсе рекламируется интернет-магазин „Прапор-НАТО“, торгующий шевронами в змагарском бчб-стиле.
Как Вам, например, шеврон ГАИ с дружественной НАТОвским туристам подписью „Police“?
Наследие экстремиста-фальсификатора Ляхора нам еще долго придется вычищать, уж больно много эта тварь нагадила. Но уверена: с помощью силовиков мы обязательно справимся».
Як ужо згадвалася вышэй, на сайце «Старшага прапаршчыка» наогул няма ўзораў прадукцыі з выкарыстаннем гістарычнай сімволікі Беларусі, якую Бондарава называе «змагарскім бчб-стылем». Адзначым, што ўвогуле было б вельмі складана зразумець, што менавіта праўладная актывістка мае на ўвазе — але яна суправадзіла свой пост скрыншотамі старонак сайта з асартыментам. На іх яна чырвонай рамкай абвяла ўзоры «змагарскіх», на яе думку, шаўронаў.
Асноўная частка з іх утрымлівае яркую і прыкметную чырвона-бела-чырвоную стужку. З гэтага можна зрабіць выснову, што для Бондаравай крамольным выглядае ўжо любое спалучэнне чырвонага і белага. І чырвона-бела-чырвонае спалучэнне на нарукаўных знаках (шаўронах) беларускіх вайсковых частак яна аўтаматычна ўспрымае як бел-чырвона-белы сцяг Беларускай Народнай Рэспублікі ў 1918−1919 гадах і Рэспублікі Беларусь у 1991−1995 гадах.
Насамрэч на сайце выяўленыя афіцыйныя шаўроны вайсковых частак Беларусі, праекты якіх былі ўхваленыя геральдычным саветам Узброеных сіл.
Пры гэтым чырвона-бела-чырвоная стужка — гэта не нейкая дзіўная алюзія на бел-чырвона-белы гістарычны сцяг Беларусі, а ордэнская стужка, устаноўленая:
- для савецкага ордэна Чырвонай Зоркі (дакладней гэты геральдычны элемент апісваецца як шаўковая муаравая стужка «колеру бардо з падоўжнай шэрай паласой пасярэдзіне»;
- для савецкага ордэна Чырвонага Сцяга (стужка ў выглядзе белай паласы з дзвюма чырвонымі палосамі бліжэй да бакоў і тонкімі белымі палоскамі па самым краі).
Гэтымі ордэнамі ўзнагароджваліся не толькі вайскоўцы, але і цэлыя фарміраванні, многія з якіх аказаліся пасля распаду СССР на тэрыторыі незалежнай Беларусі, увайшлі ў склад яе Узброеных сіл — і атрымалі ў спадчыну як самі ўзнагароды, так і іх згадку ў сваіх поўных назвах.
Так, поўная назва аднаго з фарміраванняў, чый шаўрон з чырвона-бела-чырвонай стужкай не спадабаўся Бондаравай, — 2-я ордэна Чырвонай Зоркі інжынерная брыгада (менавіта такія шаўроны вайскоўцы брыгады, вядома, носяць і пасля 2020 года). А ўзнагароджаная ордэнам Чырвонага Сцяга мехбрыгада ў поўнай форме вядомая як 19-я асобная гвардзейская механізаваная Мікалаеўска-Будапешцкая Чырванасцяжная ордэна Суворава брыгада. Зрэшты, шаўрону гэтага злучэння з пункту гледжання Бондаравай «пашанцавала» двойчы — на яго трапіла яшчэ і «Пагоня» (але пра яе крыху пазней).
Такім чынам, відаць, што пошукі гістарычнай беларускай сімволікі, якую актыўна выкарыстоўвалі прыхільнікі пратэсту ў 2020 годзе і якую пасля гэтага ўлады пачалі лічыць «экстрэмісцкай», навялі Вольгу Бондараву на ордэнскія стужкі савецкіх баявых узнагарод.
Бондарава супраць Лепеля і Віцебскай вобласці
Акрамя савецкага баявога ордэна пад раздачу Бондаравай трапілі афіцыйныя гербы Віцебскай вобласці і Лепеля. Прычына прыкладна тая ж — нізкая гістарычная эрудыцыя жанчыны і яе слабая інфармаванасць пра гістарычную і афіцыйную геральдыку беларускіх гарадоў і рэгіёнаў.
На сайце прадстаўленыя шаўроны адразу некалькіх вайсковых частак 19-й асобнай механізаванай брыгады, якая дыслакуецца ў Лепельскім раёне (вайсковы гарадок Заслонава). Афіцыйны герб Лепеля ўяўляе сабой французскі шчыт са срэбнай «Пагоняй» на чырвоным фоне, вянчае яго залатая гарадская карона з трыма зубцамі. Менавіта ў такім выглядзе ён і трапіў на шаўроны вайсковых частак.
Аналагічным чынам «экстрэмісцкая сімволіка» прывярзлася Бондаравай і на шаўроне МНС Віцебскай вобласці — там «Пагоня» выятупае часткай афіцыйнага герба гэтага рэгіёну. Абодва сімвалы (і Лепеля, і Віцебскай вобласьці) зацверджаныя, дарэчы, указам Лукашэнкі ў 2009 годзе.
Бондарава супраць ДАІ
Таксама Вользе Бондаравай не спадабаўся прадстаўлены на сайце «Старшага прапаршчыка» варыянт шаўрона Дзяржаўтаінспекцыі Беларусі. На ім разам з надпісам на беларускай мове «Дзяржаўтаінспекцыя» размясціўся і яе англамоўны пераклад Road Police.
Слова Police Бондарава чамусьці назвала «дружалюбным НАТАўскім турыстам».
Нагадаем, англійская мова — самая распаўсюджаная ў свеце мова міжнародных зносін, колькасць носьбітаў якой больш чым у паўтара разу перавышае колькасць насельніцтва ўсіх краін NATO — у тым ліку неангламоўных (такіх у альянсе пераважная большасць). Дарэчы, менавіта англійскай мовай за мяжой часта карыстаюцца і беларускія турысты.
У сваю чаргу прадстаўлены шаўрон шырока выкарыстоўваецца Дзяржаўтаінспекцыяй — на сайце Дзяржаўнага агенцтва БЕЛТА лёгка знайсці навіны (у тым ліку апублікаваныя пасля 2020 года), праілюстраваныя здымкамі формы менавіта з такім варыянтам сімволікі ведамства.
Дарэчы, выява на шаўроне аўтамабіля ДАІ, у абрысах якога адгадваецца мадэль нямецкай маркі Mercedes-Benz, у Бондаравай пытанняў чамусьці не выклікала.
Бондарава супраць Віктара Ляхара
Апошні пасаж у тэксце Бондаравай прысвечаны Віктару Ляхару — гісторыку і мастаку, які ў 2001−2018 гадах уваходзіў у склад геральдычнага савета пры Лукашэнку. У 1987 годзе спецыяліст скончыў Львоўскае вышэйшае вайскова-палітычнае вучылішча, працаваў мастаком у часопісе «Армія» і захапляўся рэканструкцыяй вайсковай формы розных эпох. Таксама ён займаўся стварэннем сімволікі і атрыбутыкі — прычым не толькі вайсковай. Так, Ляхар распрацаваў эмблему для МЗС, АМАПа, ГУБАЗіКа і афіцыйныя выявы гербаў для многіх беларускіх гарадоў і рэгіёнаў.
У 2022 годзе кнігу Ляхара «Военная история Беларуси» прызналі «экстрэмісткай». Хутчэй за ўсё, уладам не спадабалася імкненне аўтара да аб’ектыўнасці, дзякуючы чаму на старонках выдання адлюстраваная ў тым ліку і гістарычная вайсковая сімволіка беларусаў у тыя перыяды, калі бел-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня» былі дзяржаўнымі. Вядома, тады нікому і ў галаву не прыходзіла называць «экстрэмісцкай» гэтую частку гістарычнай і культурнай спадчыны беларусаў.
«Я заўсёды пісаў пра розныя часы — ад Полацкага княства да сучаснасці. Лічу, што ніхто не мае права нажніцамі выразаць кавалкі гісторыі на сваё меркаванне. Для кожнай эпохі я з павагай рабіў свае ілюстрацыі. Але калі людзі спрабуюць нешта выразаць, то гэта не крыўдна, а неяк, ведаеце, брыдка, смешна і сумна адначасова. Застаецца толькі паціскаць плячыма», — каментаваў тое рашэнне сам Віктар Ляхар.
Бондарава называе гісторыка і спецыяліста па геральдыцы, сябра Міжнароднага саюза дызайнераў Ляхара «экстрэмістам-фальсіфікатарам». Такая абраза з вуснаў чалавека, які блытае чырвона-бела-чырвоную ордэнскую стужку ад савецкага ордэна Чырвонай Зоркі з бел-чырвона-белым гістарычным сцягам Беларусі, гучыць прынамсі анекдатычна.
Але практыка паказвае, што ў цяперашняй Беларусі менавіта меркаванне Вольгі Бондаравай, чые веды ў гісторыі нашай краіны дазваляюць ёй дапускаць найгрубейшыя памылкі, часцяком служыць адпраўным пунктам для многіх рашэнняў уладаў.
Чытайце таксама
