Чыноўнікі працягваюць абмяркоўваць варыянт увесці дадатковыя абмежаванні па «дармаедстве», гэтым разам — для тых, хто працуе за мяжой. Сярод іншага — зрэзаць для іх бясплатную медыцыну. Тым часам нядаўна Наталля Качанава абурылася, што некаторыя беларусы працуюць за мяжой, а ў нашай краіне лічацца беспрацоўнымі і «сядзяць на сацыяльным забяспечанні». Дасталася і сем’ям такіх людзей: маўляў, таксама «карыстаюцца ўсімі сацыяльнымі выгодамі ў Беларусі». Асабліва чыноўнікі акцэнтуюць увагу на дальнабойшчыках. «Люстэрка» папрасіла некалькіх кіроўцаў расказаць, куды яны звяртаюцца па меддапамогу і як ставяцца да ініцыятывы чыноўнікаў.
Усе імёны змененыя з меркаванняў бяспекі.
«Мне незразумелая іх нянавісць да людзей»
Сяргей працуе ў замежнай кампаніі — кіруе фурай, але не пераехаў з Беларусі канчаткова. Тым не менш ён прызнаецца: апошні раз у дзяржаўнай паліклініцы на радзіме быў як мінімум дзесяць гадоў таму. Ён кажа, што бывае ў дактароў, але толькі ў платных медцэнтрах. Стаматолаг — таксама ў прыватнай клініцы. І мужчына не разумее дыскрымінацыі па месцы працы, якую прасоўваюць беларускія чыноўнікі.
— У свеце кожны дзень тысячы людзей ездзяць на працу ў іншыя краіны. Кожную раніцу кіламетровыя заторы: французы едуць у Швейцарыю і Люксембург, іспанцы — у Францыю, немцы — у Швейцарыю. Шведы шукаюць працу ў Нарвегіі. Гэта дзясяткі тысяч людзей. І я не думаю, што ўрады іх краін пазбаўляюць іх сем'і льготаў і запісваюць у дармаеды, — разважае Сяргей. — А тут суцэльная нянавісць да свайго народа — абы гадасць якую прыдумаць. Мне незразумелая іх нянавісць да людзей.
Хоць для яго самога ў выпадку ўвядзення платнай медыцыны для «дармаедаў» нічога не зменіцца (кажа, што будзе далей хадзіць у прыватныя клінікі), але да такой ініцыятывы беларус ставіцца адмоўна і прызнаецца, што пачынае прыглядацца да польскай медыцыны, нават нягледзячы на тое, што яна даражэйшая.
— Нават калі такія меры прымуць, у Беларусі шукаць працу не планую. Узровень заробкаў, стаўленне кіраўніцтва… Тут я адчуваю сябе чалавекам. Вось прыклад. Быў у Беларусі ў прыватнай клініцы ва ўролага. Усё выдатна. Але доктарка мне выпісала лекі, якіх няма ў аптэках. Паловы з іх я так і не змог купіць. Медыцына стараецца, дактары імкнуцца, а потым аказваецца, што ты элементарна не можаш купіць лекі.
Сярод прычын, з якіх мужчына не хоча вяртацца і працаваць у Беларусі, ён называе і тое, што многія нашы дактары таксама з’язджаюць.
— Неяк не хочацца хадзіць на прыём, дзе доктар пастаянна шукае адказы ў гугле, — апісвае ён свае асцярогі што да будучыні. — Так што асабіста для мяне нічога не зменіцца. Адзін страх: калі з’едзе мой стаматолаг.
Даведка «Люстэрка». Каго з тых, хто працуе за мяжой, улады лічаць «дармаедамі»?
Нагадаем, тыя, хто з’ехаў за мяжу больш чым на 30 дзён, нават калі працуюць ці вучацца за мяжой, з сакавіка 2022 года лічацца «дармаедамі». Але да лютага гэтага года было выключэнне: новаўвядзенне не датычыла ўсіх тых, хто працуе ці вучыцца ў краінах Еўразійскага эканамічнага саюза (ЕАЭС).
Калі раней ад «дармаедства» вызваляла любая занятасць у краінах ЕАЭС, то з 1 лютага гэтага года — толькі праца па працоўнай дамове ці кантракце. Да прыкладу, ІП у той жа Расіі цяпер не вызваляе ад трапляння ў Беларусі ў базу «дармаедаў».
Нагадаем, «дармаеды» аплачваюць поўнымі тарыфамі некаторыя жыллёва-камунальныя паслугі — ацяпленне, гарачую ваду і газ.
«Ніякіх сацыяльных выгодаў на сваёй скуры не адчуваю»
Вячаслаў таксама працуе кіроўцам у адной з суседніх краін ЕС. Дадому ён вяртаецца раз на адзін ці пару месяцаў. Зусім нядаўна падчас такога прыезду ён здаў аналізы ў прыватнай клініцы. Заплаціў больш за 100 рублёў.
— У паліклініку звяртаюся толькі для атрымання нейкіх даведак ці ў крайнім выпадку, калі ў медцэнтры мне не могуць дапамагчы з нейкай прычыны (такое было адзін раз). Зубы таксама лячу платна, — расказвае ён.
Жонка працуе на радзіме, плаціць падаткі (як і ён сам плаціў да таго, як уладкаваўся за мяжой). Між тым нават з дзецьмі яны звяртаюцца як у дзяржпаліклінікі, так і ў прыватныя медцэнтры — «недзе 50 на 50».
— Прышчэпкі ў асноўным робім платна. Ніякіх сацыяльных выгодаў на сваёй скуры не адчуваю, калі шчыра, — разважае Вячаслаў. — Як да гэтых ініцыятываў можна ставіцца? Калі ўвядуць найбліжэйшым часам, будзем карыстацца платнымі сацыяльнымі выгодамі, калі спатрэбіцца. А ў будучыні плануем валіць, як толькі дзеці трохі падрастуць.
За адпачынак у дзяржпаліклініцы складанае абследаванне не пройдзеш
— Тыя змяненні, якія хочуць увесці для класавых «нячэсных», то-бок супраць нас, нічога асабліва новага не дададуць, — лічыць Антон, яшчэ адзін кіроўца, працаўладкаваны за мяжой. — Усе медпаслугі апошнім часам мне і так аказвалі платна. Да прыкладу, лячэнне зубоў у дзяржпаліклініцы, дзе нібыта танней, рабілася на платнай аснове. Прычым цэны амаль як у прыватных клініках, а якасць лячэння і абсталяванне — з СССР.
Сур’ёзнейшыя абследаванні, напрыклад звязаныя з сэрцам, ён праходзіць у прыватных клініках, лечыцца пры неабходнасці тамсама.
— Ад сваёй паліклінікі толькі фармальны візіт да тэрапеўта, дзе далі скіраванне, і сякія-такія аналізы (іх рабіў платна). А потым высветлілася, што асноўныя працэдуры (холтар, УГД) зрабіць фактычна нерэальна, бо запіс за месяц-паўтара. За адпачынак на гэта нерэальна разлічваць. Іду ў прыватныя клінікі, дзе ўсё ёсць — поўнае абследаванне, абсталяванне і паважлівае стаўленне да пацыента.
Холтар — кароткая назва холтараўскага манітаравання сардэчнага рытму ЭКГ, якое выкарыстоўваюць для дыягностыкі парушэнняў сардэчнага рытму.
— Ну і чым спрабуюць нас здзівіць «пільныя» грамадзяне? Якія сацыяльныя выгоды? Камуналку мы таксама ўжо аплачваем поўным тарыфам. Можна падумаць, Качанава і іншыя чыноўнікі гэтага не ведаюць.
«Дзяржаву бесіць, што вялікая колькасць моцных працавітых мужыкоў не плаціць тут падаткі»
Марыя жыве з дзецьмі ў Беларусі, яе муж часта з’язджае на доўгі час, бо працуе за мяжой. Як і астатнія нашыя героі, ён кіроўца ў адной з краін Еўрасаюза.
— Мы карыстаемся і прыватнай, і дзяржаўнай медыцынай. У нас двое дзяцей. Натуральна, з простымі аглядамі і прастудамі ходзім у дзіцячую паліклініку. Але вось аднаму з дзяцей спатрэбілася ставіць брэкеты. Знайсці добрага артадонта і зрабіць гэта можна толькі ў прыватных клініках. Іншым разам дзіцяці трэба было наведаць неўролага — таксама хадзілі ў прыватную, проста таму, што ў нашай паліклініцы не было такога спецыяліста.
— Што да лячэння мужа, у мяне шмат пытанняў да Качанавай. Яна наогул уяўляе спецыфіку працы дальнабойшчыкаў? Гэта вельмі цяжкія ўмовы працы, — кажа Марыя. Яна расказвае, што ў кіроўцаў бываюць так званыя прафесійныя захворванні. Гэта ў тым ліку сардэчна-сасудзістыя захворванні, хваробы апорна-рухальнага апарата і нават цукровы дыябет.
Не заўсёды кіроўцы фур бываюць у працяглых адпачынках пасля рэйсаў. Часам гэта ўсяго тыдзень ці два.
— Вы калі-небудзь спрабавалі трапіць за два тыдні ў дзяржпаліклініцы на УГД сэрца ці да вузкіх спецыялістаў? Пра гэта і гаворкі быць не можа. Гэта магчыма толькі ў прыватных медцэнтрах. Але і туды кіроўца не заўсёды трапіць. Многія проста не хочуць лячыцца. Атрымаць меддапамогу ў рэйсе ў канторы майго мужа немагчыма. У выніку ён лечыцца сам чым ёсць.
Калі яе муж прастуджаны, ён нярэдка ўсё роўна едзе ў рэйс, кажа Марыя, а падтрымліваюць яго парашкі і сіропы. Нярэдка даводзіцца вырашаць праблемы з суставамі і спіной — у ход ідуць мазі і абязбольвальнае.
— Пра якія такія «выгоды» кажа Качанава, я не разумею. Бясплатная медыцына — вельмі мінімальна, навучанне — таксама. Але ж на гэта ідуць і мае падаткі. Кватэра ў нас уласная, набытая без крэдытаў і дзярждапамогі, — кажа Марыя. — Ёсць адчуванне, што дзяржаву бесіць, што вялікая колькасць моцных працавітых мужыкоў не плаціць тут падаткі. Але працаваць тут за капейкі ці на Расію, дзе не выконваецца рэжым працы, хочуць далёка не ўсе.
Віктар, які стаў дальнабойшчыкам у заходняй кампаніі пасля падзей 2020 года, расказаў, што таксама карыстаецца толькі платнай медыцынай. З таго часу ў Беларусі бясплатна ён толькі адзін раз схадзіў да свайго тэрапеўта. «Можа, уладам варта разгледзець ідэю ўвесці асаблівы статус для грамадзян, якія працуюць за межамі Беларусі? Напрыклад, асобныя тарыфы на транспарт, платныя выклікі службаў ратавання і хуткай дапамогі. А яшчэ — платная дашкольная, сярэдняя і вышэйшая адукацыя. Гэта, магчыма, дапамагло б хутчэй прыняць рашэнне тым, хто сумняваецца, і падштурхнула б іх да пераезду ў краіну, дзе ўмовы больш адэкватныя», — іранізуе ён.
«Наогул варта ўспомніць, што гэта Качанава і іншыя чыноўнікі сядзяць на сацзабяспечанні. Гэта мы (людзі ў Беларусі) усе плацім ім заробкі. І для чаго? Каб яны потым уводзілі такія дыскрымінацыйныя рэчы?» — абурыўся Данііл. Ён кажа, што шмат гадоў працаваў у Беларусі і плаціў падаткі. Але ніякімі выгодамі асабліва не карыстаўся. А цяпер, прызнаецца мужчына, не бачыць сэнсу ўкладваць свае грошы і сілы «ў дзяржаву, якая супраць народа».
Дзяніс таксама звяртаецца ў беларускую паліклініку толькі ў крайніх выпадках, напрыклад з пераломам. Паводле яго, нават платныя паслугі ў раённай паліклініцы яму часам недаступныя, бо даводзіцца сутыкацца з сапраўдным бюракратычным квэстам. Пры гэтым да таго, як стаць кіроўцам, ён шмат гадоў працаваў на дзяржпрадпрыемстве і звяртаўся да дактароў толькі па бальнічныя, калі яго стан быў сапраўды цяжкі. Але і гэта, кажа ён, быў непрыемны досвед. «Хай Качанава сама паспрабуе скарыстацца паслугамі раённай паліклінікі», — заключае Дзяніс.
Чытайце таксама
